EPN-PL
Extended Phonetic Notation for Polish LanguageRozszerzona notacja fonetyczna dla języka polskiego
(propozycja)
Notacja została opracowana dla potrzeb konstrukcji syntezatora mowy MILENA. Przewiduje oprócz typowych fonemów języka polskiego również fonemy obcojęzyczne które mogą być wykorzystane do wymowy wyrazów obcych.
W celu uniknięcia niejednoznaczności wszystkie fonemy zawierają dokładnie jedną literę (włączając znak podkreślenia dla pauzy) oraz ewentualne modyfikatory.
Notacja przewiduje zapis wyłącznie pojedynczych fraz. W przypadku konieczności zapisu fonetycznego dłuższego tekstu, każda fraza zapisywana jest w oddzielnej linii, znak - na końcu linii oznacza przeniesienie.
Wyrazy oddzielane są ciągiem białych znaków. Każdy wyraz może być poprzedzony:
- ciągiem znaków ujętych w nawiasy kwadratowe, zawierającym informacje o akcentowaniu. Akcent podany za pomocą modyfikatorów ma wyższy priorytet;
- ciągiem znaków ujętych w nawiasy klamrowe, zawierającym informacje gramatyczne (nieopisane tutaj) mogące być pomocne przy ustalaniu melodii wymowy.
Każda fraza może być rozpoczęta jednym ze znaków .,!? (kropka, przecinek, wykrzyknik, znak zapytania) stanowiącym informację o podstawowej intonacji frazy oraz (opcjonalnie, tylko dla przecinka) następującą cyfrą informującą o położeniu frazy w zdaniu (ilość następujących fraz).
Notacja może być również użyta jako wynik analizatora mowy z następującymi zmianami:
- Lista fonemów ujęta w nawiasy oznacza jeden z możliwych fonemów (przybliżone rozpoznanie);
- Znak '?' oznacza że poprzedzający fonem (lub lista) może być zignorowany
- Nie występują ciągi informacyjne {} i [].
| Zapis | Przykład | Wymowa zastępcza, uwagi |
|---|---|---|
| Samogłoski | ||
| a | alkohol | |
| e | epoka | |
| i | idiota | |
| o | osiem | |
| u | ulica | |
| y | tył | |
| o' | wąsy | |
| e' | gęś | |
| Samogłoski nie występujące w języku polskim | ||
| a' | (fr) Jean (nosowe a) | an |
| O | (de) möglich | e |
| E | (de) mädchen | e |
| U | (de) über | i |
| Spółgłoski | ||
| b | baba | |
| p | papa | |
| c | coś | |
| D | dzwon | |
| C | czwórka | |
| G | dżuma | |
| C' | ćwiartka | |
| G' | dźwig | |
| t | twardy | |
| d | dom | |
| f | fajka | |
| v | wół | |
| x | cholera | |
| j | jak | |
| k | kaczor | |
| g | gra | |
| l | lampa | |
| w | autobus, (by) чараӯница (spółgłoskowe u) | |
| m | mama | |
| n | noga | |
| n' | koń | |
| N | pęk, gęganie (tylnojęzykowe n przed g,k) | |
| r | rura | |
| s | stop | |
| z | zaraz | |
| S | sztuka | |
| Z | żaba | |
| S' | świnia | |
| Z' | źrebak | |
| Spółgłoski nie występujące w języku polskim | ||
| L | (ru) колокол, polskie kresowe 'ł' w pałac | w,l zależnie od kontekstu |
| h | twarde 'h' (ukraińskie g?) | x,g zależnie od kontekstu |
| H | (de) möglich | S |
| T | (en) Smith | s,t zależnie od kontekstu |
| Q | (en) the | z,d zależnie od kontekstu |
| R | gardłowe r (fr) | r |
| R' | niewibrujące r (en) | r,w zależnie od kontekstu |
| Spółgłoski pomocnicze | ||
| J | biały (łącznik między zmiękczoną samogłoską i spółgłoską) | krótkie i |
| Y | (en) beagle - b~!igYl | e,y w zależności od kontekstu |
| _ | pauza | |
| Modyfikatory | ||
| ' | (po b,p,c,D,t,d,f,w,l,r,s,z) - zmiękczenie (wymowa kresowa, rosyjski). | dla s,z,c,D - przed i lub J jak bez modyfikatora, inaczej jak zmiękczone dla t,d - przed i lub J jak bez modyfikatora, inaczej jak C',D' dla pozostałych jak bez modyfikatora |
| * | hmm, psst (przed m,r,s,S,z,Z) - następna spółgłoska tworzy sylabę | w zależności od technicznych możliwości syntezatora |
| : | (za samogłoską) - przedłużenie samogłoski (en) too - tu:, (quenya) olórin - ol~!o:rin | |
| ~! | (przed samogłoską) akcent główny | mogą być zapisywane bez poprzedzającej tyldy za wyjątkiem początku frazy. Jeśli nie występują bezpośrednio przed samogłoską, akcent jest przenoszony na najbliższą samogłoskę |
| ~, | (przed samogłoską) akcent pomocniczy | |
| Informacje o wyrazie (w nawiasach kątowych poprzedzających wyraz) | ||
| n | wyraz nieakcentowany | w wyrazach jednosylabowych akcent usuwany, w wielosylabowych akcent pomocniczy jest usuwany, główny wymawiany jak pomocniczy |
| N | wyraz nieakcentowany | akcent jest usuwany |
| p | główny akcent frazy | |
| liczba | akcent ustawiany na n-tej sylabie od końca | jeśli n jest większe od ilości sylab w wyrazie, akcent ustawiany na pierwszej |
| +liczba | akcent pomocniczy ustawiany na n-tej sylabie od początku | ignorowany jeśli wypada później niż dwie sylaby przed akcentem głównym lub poza wyrazem
w przypadku jeśli podano pozycję od końca ignorowany również jeśli wypada na pierwszej sylabie |
| -liczba | akcent pomocniczy ustawiany na n-tej sylabie od końca | |
